Lasy jako przestrzeń rozwoju energetyki wiatrowej: konsekwencje dla ptaków i nietoperzy

Abstrakt

Artykuł analizuje zasadność i konsekwencje lokalizowania turbin wiatrowych w lasach w kontekście transformacji energetycznej. Punkt wyjścia stanowi konstatacja, że w wielu krajach o znaczącym udziale lasów rośnie presja planistyczna energetyki wiatrowej na tereny leśne. Na podstawie poszerzonego przeglądu literatury (recenzowanej i „szarej”, z kwerendą wielojęzyczną) syntetyzujemy znane mechanizmy oddziaływania na ptaki i nietoperze: (1) kolizje; (2) efekty fragmentacji i utraty siedlisk wynikające z „urbanistyki leśnej” (drogi, place montażowe); (3) efekty akustyczno-wizualne mogące modyfikować zachowania terytorialne i komunikacyjne. Wykazujemy dużą zmienność przestrzenną i sezonową ryzyka: zarówno u nietoperzy, jak i ptaków szczyty śmiertelności przypadają w okresie aktywności wędrówkowej, późnym latem i jesienią, a wartości śmiertelności bywają wysokie na zalesionych grzbietach górskich. Zwracamy uwagę na ograniczenia dowodowe: rzadkość projektów BACI, niedostatek danych łączących aktywność zwierząt z faktyczną śmiertelnością oraz problemy reprezentatywności doboru stanowisk. Omawiamy strategie minimalizacji (hierarchia: unikanie → minimalizacja → kompensacja), w tym planowanie przestrzenne z wykluczaniem korytarzy migracyjnych, systemy detekcji i wyłączeń warunkowych oraz ograniczanie ingerencji infrastrukturalnej. Konkludujemy, że choć narzędzia ograniczania śmiertelności są w szybkim tempie doskonalone, racjonalne decyzje wymagają monitoringu adaptacyjnego i jawnych progów działania. Zasadnicza przesłanka pozostaje niezmienna: każdy sposób wytwarzania energii generuje koszty środowiskowe – celem polityk i praktyk powinno być ich świadome redukowanie.