Tematyka żydowska w badaniach uczonych Uniwersytetu Poznańskiego w dwudziestoleciu międzywojennym

Abstrakt

Jedną z najważniejszych kwestii dwudziestolecia międzywojennego była ta związana z mniejszością żydowską. Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie: czy i w jakim stopniu znajdowała ona swoje odbicie w badaniach uniwersyteckich antropologów, historyków, filologów, a może i innych specjalności. Czy wyniki tych dociekań pozostawały jedynie na kartach mniejszych lub większych elaboratów – a ich znajomość była udziałem wąskiego grona, czy też niejako „wychodziły” one poza mury uczelni i tym samym wpływały na postawy (co najmniej) młodzieży studenckiej czy szeroko rozumiany klimat miasta i regionu. Kwestia ta wydaje się interesująca tym bardziej, że o ile stosunkowo łatwo można odnotować np. antysemickie działania części studentów (tak w murach uczelni, jak i poza nią) – co znakomicie obrazuje wydana kilka lat temu obszerna publikacja – to z reguły poza sferą zainteresowań pozostaje problem tego „cichego” (gabinetowego, książkowego) antysemityzmu uniwersyteckich luminarzy. Jeżeli natomiast okaże się to faktem, to dobrze będzie zastanowić się nad pytaniem: jak to było możliwe, że ci nietuzinkowi myśliciele głosili takie poglądy? Czy zatem antysemityzm potrafił – i w jakim zakresie – zdominować dociekania naukowe? Te szczegółowe kwestie zostały poprzedzone krótkim omówieniem genezy antysemityzmu na ziemiach polskich na przełomie XIX/XX stulecia.